Pune News : कोरोना रुग्णांच्या मदतीसाठी सीरम इन्स्टिट्यूट मध्ये ऑक्सीजन निर्मिती प्रकल्प !

एमपीसी न्यूज : कोरोना साथीमध्ये वैद्यकीय उपयोगाच्या ऑक्सीजनच्या तुटवड्याच्या पार्श्वभूमीवर  कोरोना रुग्णांचे प्राण वाचवण्यासाठी लागणाऱ्या ऑक्सीजन  निर्मितीकरिता सीरम इन्स्टिट्यूटने पुढाकार घेतला आहे. दररोज 200 कोरोना रुग्णांना पुरेल अशा  वैद्यकीय उपयोगाच्या ऑक्सिजन सिलिंडर निर्मितीचा प्रकल्प पुण्याच्या सीरम इन्स्टिट्यूटमध्ये कार्यान्वित करण्यात आला आहे. हे सिलिंडर रुग्णालयांना विनामूल्य उपलब्ध करून दिले जाणार आहेत. आदर पूनावाला, सिरम इन्स्टिट्यूटचा हा  सामाजिक पुढाकार असून पुण्यातीलच प्रायमूव्ह इंजिनियरिंग प्रा.लि.ने युद्धपातळीवर विक्रमी वेळेत म्हणजे फक्त 12 दिवसात हा प्रकल्प साकारला  आहे.

या प्रकल्पासाठी लागणाऱ्या कॉम्प्रेसरसारख्या गोष्टी आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतून आणण्यापासून कस्टम क्लीअरन्स, एफडीए परवानगी, पेट्रोलियम आणि विस्फोटक सुरक्षा संस्थांच्या परवानग्या, प्रत्यक्ष प्रकल्पाची उभारणी या गोष्टी फक्त 12 दिवसात पूर्ण केल्या आहेत.प्रशासनाच्या आवाहनाला आदर पूनावाला यांनी   तातडीचा प्रतिसाद देऊन ऑक्सिजन सिलेंडर विनामूल्य उपलब्ध करून देण्याचे ठरवले आहे.आदर पूनावाला यांच्या मार्गदर्शनाखाली सीरम इन्स्टिट्यूटने या सर्व प्रकल्पाचा खर्च उचलला आहे.

ऑक्सिजनच्या कमतरतेमुळे पुणे शहर पांगळे झाले तेव्हा ऑक्सिजन पुरवठा संकटावर मात करण्यासाठी प्रशासनाने संस्था, उद्योग आणि उद्योजकांना सर्व प्रकारच्या शक्य उपाय योजना करण्यासाठी आवाहन केले. या तातडीच्या आवाहनाला पुणे स्थित उद्योजक आणि संस्थांनी सक्रिय प्रतिसाद दिला आणि ऑक्सिजनच्या संकटाला तोंड देण्यासाठी अनेक उपाय दिले गेले. बहुतांश पर्याय हे परराज्यातून ऑक्सिजन पुण्यात कसा आणता येईल याचेच होते पण काहींनी मात्र या संकटावर दीर्घ कालीन उत्तर म्हणून ऑक्सिजन निर्मिती आणि वाढीव पुरवठा याचे प्रकल्प उभारले. त्यातीलच एक दैदीप्यमान उदाहरण म्हणजे सिरम संस्थेने अत्यंत अल्पावधीत कार्यरत केलेला ऑक्सिजन प्रकल्प होय.

सीरम त्याच्या स्वतःच्या जैविक प्रक्रियांसाठी ऑक्सिजनचा वापर करतो. या उद्देशासाठी, त्यास स्वतःची ऑक्सिजन केंद्रे आहेत. ऑक्सिजनच्या उत्पादनाची काही अतिरिक्त क्षमता असू शकते आणि सिलेंडर्सद्वारे वैद्यकीय ऑक्सिजनच्या पुरवठ्यासाठी तो वापरता येईल हे सिरम च्या लक्षात आले. अशा प्रकारच्या उच्च दाबाच्या सिलेंडर भरण्यासाठी आवश्यक पायाभूत सुविधा कशा तयार कराव्यात आणि सर्व परवानग्या आणि मंजुरी देऊन कमीतकमी काळात हि यंत्रणा कार्यान्वित कशी करायची ही समस्या होती. सीरमने हे आव्हानात्मक काम पुणे येथील प्रायमूव्ह इंजिनिअरिंग प्रायव्हेट लिमिटेड कडे सोपवले ज्यांनी हे आव्हान स्वीकारत हा प्रकल्प अल्पावधीत उभारून कार्यान्वित केला.

वैद्यकीय उपयोगाच्या ऑक्सीजनची निर्मिती 

सीरम येथे स्थापित सुविधा दिवसाला २०० रुग्णांना उपयोगी पडेल इतके वैद्यकीय ऑक्सिजन सिलिंडर भरण्यास सक्षम आहे. आयएस कोड आणि एफडीए मानकांनुसार आवश्यक वैशिष्ट्यांसह 93% पेक्षा जास्त शुद्धतेचा ऑक्सिजन 150 बारच्या दाबाने सिलिंडर्समध्ये ऑक्सिजन भरला जात आहे. एका सिलिंडरमध्ये 7,000 लिटर ऑक्सिजनची क्षमता असते. रूग्णालयात, एका सामान्य रूग्णाला ऑक्सिजनची आवश्यकता  दर मिनिटास सुमारे 2.5 लीटर ऑक्सिजनची आवश्यकता असते. याचा अर्थ असा की जर एखादा रुग्ण 24 तास ऑक्सिजनवर असेल तर त्याला दररोज सुमारे 3500 लिटर ऑक्सिजनची आवश्यकता असेल. एक ऑक्सिजन सिलिंडर अशाप्रकारे दिवसाला रुग्णांची गरज भागवतो. सीरममध्ये तयार केलेली सुविधा निःसंशयपणे दिवसाला 200 रूग्णांची सेवा देईल आणि त्यांचे जीवन वाचविण्यात मदत करेल!

प्रायमूव्ह इंजिनियरिंगने पेलले आव्हान 

सीरम येथे तयार केलेली सुविधा पूर्णपणे सुरक्षित आणि सोपी आहे. प्रायमूव्ह हे गॅस क्षेत्रात एक इंधन आणि गॅस क्षेत्रात काम करणारी अनुभवी कंपनी आहे आणि त्याने सीरममध्ये एक अतिशय सुरक्षित, शाश्वत आणि व्यवहार्य सुविधा निर्माण केली आहे.

प्रायमूव्ह कार्यकारी संचालक श्री. राजेश दाते यांनी म्हणाले, ‘ गॅस हाताळणे हे प्रायमूव्हचे प्रारंभापासूनच प्राथमिक क्षेत्र आहे. प्रायमूव्ह एलपीजी, प्रोपेन आणि सीएनजी क्षेत्रात सक्रिय आहेत. मागील काही वर्षात, प्रायमूव्हने बायोसीएनजी (सीबीजी) तयार करण्यासाठी स्वतःचे तंत्रज्ञान विकसित केले आहे.

सीरम च्या निमित्ताने सिलिंडर भरण्याचा प्रकल्प पूर्ण झाल्याचा आनंद आहे आणि तो पुण्यात झाला याचा विशेष आनंद आहे

ऑक्सिजनच्या संकटावर मात करण्यासाठी रुग्णालयांना पाठबळ देण्याची मुख्य कार्यकारी अधिकारी श्री. आदर पूनावाला यांची इच्छा असल्याचे सीरमचे संचालक श्री. केदार गोखले यांनी व्यक्त केले आणि त्यांनी हा प्रकल्प घडवून आणण्यासाठी संपूर्ण टीमला प्रेरित केले. हा प्रकल्प संकल्पापासून प्रत्यक्षात १२ दिवसांच्या आत देण्यात आला, ज्यामध्ये प्रेशर वाढविण्यासाठी आवश्यक कॉम्प्रेसरची आयातदेखील करण्यात आली, अशी माहिती त्यांनी दिली.

युद्धपातळीवर केलेले सामूहिक प्रयत्न 

श्री. गोखले आणि श्री. दाते या दोघांनीही या प्रकल्पासाठी तातडीने परवानगी व परवाना देणाया शासकीय अधिकायांचे आभार मानले. पेट्रोलियम आणि विस्फोटक सुरक्षा संस्था (पीईएसओ) ने दोन दिवसाच्या आत मान्यता व परवाना वाटप केल्याची माहिती त्यांनी दिली. अन्न व औषध प्रशासनानेदेखील एका दिवसात त्यास मान्यता दिली. मुंबई आंतरराष्ट्रीय विमानतळ कार्गो टर्मिनस येथील कस्टम अधिका-याने काही तासात सीमा शुल्क  प्रक्रिया पूर्ण करून कॉम्प्रेसर ताब्यात दिला. सामूहिक प्रयत्नांनी व एका उदात्त कारणासाठी सर्वांच्या इच्छेने, हे स्वप्न अत्यंत अल्पावधीतच प्रत्यक्षात आणले गेले, अशी टिप्पणी श्री गोखले यांनी केली. ते पुढे म्हणाले की, सीरमने ही व्यवस्था व्यवसाय म्हणून नव्हे तर रूग्णालयांची मदत म्हणून केली आहे.

पुणे विभागातील ऑक्सिजन संकटावर येणाया अडचणी व संभाव्य उपाय समजून घेण्यासाठी गेल्या आठवड्यात विभागीय आयुक्त श्री सौरभ राव यांनी उद्योग, शास्त्रज्ञ व तज्ज्ञांची बैठक बोलावली होती. बैठकीत बर्‍याच विषयांवर चर्चा करून निर्णय घेण्यात आले. सिरम येथे झालेला प्रकल्प हे प्रशासनाच्या या पुढाकाराचेच एक मूर्त स्वरूप आहे. सीरम येथे प्रकल्प यशस्वीपणे सुरू करण्याबद्दल जाणून घेतल्यावर श्री. राव यांनी अल्पावधीत हा प्रकल्प राबविल्याबद्दल सीरम आणि प्रायमूव्ह यांचे अभिनंदन केले.

डॉ. आशिष लेले, एनसीएलचे संचालक, जे विभागीय आयुक्त तज्ज्ञ पॅनेलचे एक सदस्य आहेत, त्यांनी “वॉर्प स्पीड टेक्नॉलॉजी डिप्लॉयमेंट चे उत्तम उदाहरण हा प्रकल्प आहे अशी प्रतिक्रिया दिली. अशी पुष्कळ आशा आहे की हे उदाहरण बघून पुणे विभागात लवकरच ऑक्सिजन आत्म निर्भर होण्यासाठी असे अनेक प्रकल्प राबविण्यात येतील, असेही ते म्हणाले.